FizyoPlatforum

Tam Versiyon: TOTAL DİZ ARTROPLASTİSİ VE REHABİLİTASYONU
Şu anda tam olmayan bir versiyonun içeriğine bakıyorsunuz. Tam versiyon'a bakınız.
TOTAL DİZ ARTROPLASTİSİ VE REHABİLİTASYONU
Sıklıkla osteoartrite bağlı olarak gelişen ağrı ve fonksiyon kaybının tedavisinde kullanılan bir yöntem olan total diz artroplastisi RA , travma sonrası artrit , patellafemoral artrit , juvenil romatoid artrit ve konservatif tedavinin yetersiz kaldığı durumlarda da uygulanmaktadır. Diz eklemi femur , tibia ve patella arasında oluşan , esas olarak fleksiyon ve ekstansiyon hareketlerine izin veren menteşe tipli bir eklemdir ve eklemi oluşturan bu yüzeylerde kıkırdak yapının dejenerasyona uğraması ağrı , tutukluluk , eklem hareket açıklığında kayıplar meydana getirebilir. Bu durumlarda diz ekleminin tamamının veya bir kısmının yapay eklem yüzeyleri ile değiştirilmesi ile diz artroplastisi uygulanır.
 
Diz Artoplastisinin Endikasyonları ;
  • Konservatif tedavinin yetersiz kaldığı hastalar
  • RA veya jüvenil romatoid artrit
  • OA
  • Post – travmatik artrit
  • Başarısız yüksek tibial osteotomi
  • İzole patellafemoral artrit
  • Kemik tümörleri
Diz Artoplastisinin Kontraendikasyonları ;
  • Artrodez uygulanmış hastalar
  • Kas zayıflığına bağlı genu rekurvatum ve belirgin quadriceps femoris zayıflığı olanlar
  • Nöropatik eklem veya aktif eklem infeksiyonu bulunan hastalar
  • Genel sağlık durumu bozukluğu olanlar
  • Ağır osteoporozu bulunanlar
      
Diz Artoplastisi Sınıflandırılması

Değiştirilen bölüme göre unikompartmantal , bikompartmantal  ve trikompartmantal olarak 3 ‘ e ayrılır.

Unikompartmantal : Femur veya tibianın medial veya lateral kompartmanı değiştirilmektedir. Kısıtlamasız özelliktedir.
Bikompartmantal  : Tibia veya femurun karşılıklı yüzeyleri değiştirilmektedir. Patellafemoral ekleme müdahale edilmemektedir.
Trikompartmantal  : Patellafemoral eklem yüzeyi de değiştirilmektedir.
 
Mekanik sınırlamaya göre kısıtlamasız , yarı kısıtlamalı , veya tam kısıtlamalı olarak 3 ‘ e ayrılır .

Kısıtlamasız protezlerde eklemin stabilitesi yumuşak dokular tarafından sağlanmaktadır ve genelde genç hastalarda tercih edilir.
Yarı kısıtlamalı protezlerde  hareketi sınırlama oranına göre değişen birçok tasarım bulunmaktadır.
Tam kısıtlamalı protezler dize posterior , varus- valgus ve rotasyonel stabilite sağlamaktadır ve dizde fleksiyon – ekstansiyon hareketine izin verirken , abduksiyon – adduksiyon ve rotasyon hareketlerini kısıtlar.

Fiksasyon yöntemine göre çimentolu veya çimentosuz olarak uygulanabilir. Çimentosuz artroplasti genç ve aktif hastalarda , çimentolu artroplasti 65 yaş üzerindeki sedanter ve kemik kalitesi  yeterli olmayan hastalarda uygulanmaktadır.
CERRAHİ ÖNCESİ REHABİLİTASYON
Cerrahi öncesi rehabilitasyonda amaç hastaya cerrahi dönem hakkında bilgi vermek , cerrahi sonrası ağrı kontrol yöntemlerini öğretmek , yardımcı cihazların tanıtımını yapmak  ve nasıl kullanıldığını göstermek , merdiven inip- çıkma , tuvalet ve banyo aktivitelerini ve cerrahi sonrası aktiviteleri göstermektir. Bu dönemde uygulanabilecek protokol şu şekildedir ; 
  • Dinlenme 
  • Soğuk  Uygulama 
  • Kompresyon Çorabı 
  • Elevasyon 
  • Ağırlık Aktarmalar ve Mobilizasyonlar 
  • En az 60 - 90 derece diz fleksiyonunu sağlamak 
  • Özellikle Quadriceps Femorise yönelik kuvvetlendirme egzersizleri 
  • Germe Egzersizleri ( Hamstring ve aşil tendon )
  • Destekleyici Yaklaşımlar  (Ortez , bandaj , sıcak - soğuk )
[Resim: 228iht9.jpg]
Kalça ve dize yönelik egzersizler 

CERRAHİ SONRASI EGZERSİZLER 

Post-op 1. gün 
  • Diz tam ekstansiyon pozisyonunda ve ekstremite elevasyonda gün boyunca tutulmalıdır.
  • Dizi ekstansiyona götüren splintler kullanılabilir. 
  • İlk 72 saat buz ve elevasyon sağlanır .
  • Ayak bileği pompalama egzersizi 
     
      [Resim: nmgcbfu.jpg]
  • Quadriceps Femoris , Glutealler ve kalça abduktörlerine yönelik izometrik egzersizler 
      [Resim: bjbcpfh.jpg]


     [Resim: 3ogymmt.jpg]
  • Topuk kaydırma egzersizi 
      [Resim: ko7hmp4.jpg]
  • Üst ekstremite kuvvetlendirme 
     [Resim: kqh88tg.jpg]
  • Transfer eğitimleri 
  • Yürüme eğitimi ( Protez sementli ise tolere edebileceği kadar yük aktarımı yapılır . Biyolojik fiksasyon yapılmışsa hiç yük vermeden ayak ucuna değdirilerek başlanır ) 
Post-op 2. gün 
  • Önceki egzersizlere devam edilir. 
  • Aktif , aktif yardımlı normal eklem hareketi egzersizleri 
  • Düz bacak kaldırma 
     [Resim: 9lyu750.jpg]
  • CPP cihazı ile diz fleksiyonu çalışma 
  • Terminal diz ekstansiyonu 
     [Resim: fq0rmwh.jpg]


Post - op 3- 7 gün 
  • Önceki egzersizlere devam 
  • Yürüme mesafesinin arttırılması 
  • Patellar Mobilizasyon 
      [Resim: h8zk0vw.jpg]
  • Merdiven Eğitimi 
      [Resim: 3zuutp1.jpg]
 1- 4 hafta 
Bu dönemde hedefler ; erken dönemde başlanılan kuvvetlendirme egzersizlerinin ilerletilmesi , tam diz ekstansiyonu , 90 - 120 derece diz fleksiyonu , normal yürüyüş paterni kazanmaktır . Buna yönelik olarak ; 
  • Postür egzersizleri 
        [Resim: mk9tby8.jpg]

    [Resim: igyksro.jpg]
  • Gövde stabilizasyon egzersizleri
      [Resim: kd0b0ig.png]
  • Quadriceps , kalça abduktör , hamstring kuvvetlendirme 
  • Sabit bisiklet 
  • Oturmada ve sırtüstü pozisyonda aktif , aktif yardımlı diz fleksiyon- ekstansiyonu 
  • Patellar mobilizasyon 
  • Ayakta yan yatışta kalça abduksiyonu 
  • Hamstring , gastro - soleus , iliotibial bant ve diz ekstansiyonuna germe 
  4- 12 hafta 
     
Sementli protezlerde kas gücü iyi düzeye gelene kadar yürümeye yardımcı olan cihazlar kullanılmalıdır (genellikle 6 hafta ). Biyolojik fiksasyonda 6. hafta sonuna kadar yük verilmemeli , 6. haftadan sonra radyolojik gelişim yeterli ise progresif olarak yük verilmelidir. Bu dönemdeki hedefler ; normal yürüyüş paterni kazanmak , NEH ve kuvvetlendirme egzersizlerinin ilerletilmesi , kalça abduksiyon - adduksiyon egzersizlerinin ilerletilmesi , farklı zeminlerde yürüme , denge eğitiminin ilerletilmesidir . Buna yönelik olarak ; 
  • Yürüyüş bandı 
  • Topuk vuruşu , parmak kalkışı egzersizleri 
  • Köprü kurma 
     [Resim: s69paxu.jpg]
  • Terminal Diz Ekstansiyonu 
  • Farklı açılarda açık kinetik zincir egzersizleri 
  • Yan yürüme 
  • Propriosepsiyon egzersizleri 
    
      [Resim: rqanq32.png]
  • Spora yönelik aktivitelerin eğitimi 
12 hafta ve sonrası 
  • Spora yönelik aktivitelerin ilerletilmesi 
  • Probleme yönelik egzersiz uygulanması 
  • Önceki egzersizlerin devam edilmesi 
KAYNAKÇA 
1. Prof.Dr.A.Ayşe KARADUMAN ,Prof.Dr.Öznur TUNCA YILMAZ (Ed).(2017). Fizyoterapi ve Rehabilitasyon 2 Kitabı (Ortopedik Rehabilitasyon - Pediatrik Rehabilitasyon  ). Ankara .
2. Elif Ünal. TOTAL DİZ ARTROPLASTİSİ YAPILAN HASTALARDA EGZERSİZ İLE BİRLİKTE UYGULANAN ELEKTRİK STİMULASYONUNUN SADECE EGZERSİZ PROGRAMINA ÜSTÜNLÜĞÜNÜN ARAŞTIRILMASI. İstanbul 2007.SAĞLIK BAKANLIĞI İSTANBUL FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ.
3. Hande Güney . 
TOTAL DİZ ARTROPLASTİSİ REHABİLİTASYONUNDA PERİOPERATİF LOKAL ANELJEZİ UYGULAMASININ AMBULASYON VE FONKSİYONEL AKTİVİTELER ÜZERİNE ETKİLERİ .Yüksek Lisans Tezi . Ankara 2009. Hacettepe Üniversitesi .