02-11-2023, 11:21 PM
Fraktürlerin Erken Rehabilitasyonu
GİRİŞ Fraktür rehabilitasyonu genellikle açık ve basit olmasına rağmen, acil ve afet durumlarında bu durum context ile ilgili birçok faktör tarafından karıştırılabilir. Afetlerde, hastalar sıklıkla birden fazla yaralanma ile birlikte sunulur, bu da rehabilitation planınızı karıştırabilir. Afetlerde çalışan rehabilitasyon profesyonelleri, karmaşık fraktürler ve afetlerde adapte cerrahi yönetim teknikleri ile tanışık olmalıdır.
Fraktürler, afet durumlarında görülen yaralanmaların en yaygın olanlarından biridir afet durumlarında görülen hastaların yarısı en az bir fraktüre sahip olabilir. Unutmayın ki, acil bir durumda sağlık hizmetleri ve hasta yatakları için talep sıçraması nedeniyle, hayatı tehlikeye sokmayan fraktürleri bulunan hastalar çok hızlı olarak taburcu edilir ve tedavi için beklemeleri gerekir. Hastalar, Plaster of Paris (POP), termoplastik ortezlerin uygulanmasından hemen sonra veya ortopedik cerrahi sonrası kısa süre içinde taburcu edilebilir. Fraktürleri bulunan hastaları değerlendirmek için, hasta bakımı veya tıbbi ekiple sürekli temas kurmanız gerekir.
Afet durumlarında yara enfeksiyonlarının riski daha yüksektir, çünkü yaraları eğitimsiz kişiler tarafından veya temiz olmayan malzemelerle yönetilir ve depremler veya tayfunlar gibi acil durumlar nedeniyle çıkarım yavaş olduğu için, kirli su gibi enfeksiyon kaynaklarına uzun süreli maruz kalınır.
Fraktürlerin Ortak Türleri
Fraktürler için farklı sınıflandırma sistemleri bulunmaktadır; ancak, acil bir çatışma ve afet ortamında güvenli ve etkili bir bakım sunmak için bu sınıflandırmaların detaylı olarak bilinmesine gerek yoktur.
En azından, rehabilitasyon ve iyileşme için sonuçlarını anlamak için bazı ortak özellikleri bilmelisiniz.
Aşağıdaki konuları kontrol etmeniz önemlidir:
Fraktürün yerini hakkında bilgi sahibi olun; kemik ekseni boyunca, bir eklemde mi ya da kemik boyunca birden fazla fraktür var mı?
Deformite kontrol edin; kemik hizalı mı, devamlı mı ya da kemik cilden / yumuşak dokulardan çıkmış mı?
İlişkili yaralanmalar var mı?
Fraktür açık mı yoksa kapalı mı ve çevreleyen yumuşak doku durumu nedir?
Cerrahi notları kontrol edin ve tıbbi ekip ile kan ve sinir hasarı hakkında soru sorun, çünkü bu rehabilitasyona etki edebilir.
Tıbbi veya cerrahi yönetim nedir?
Yönetim sonrası herhangi bir önlem veya kısıtlama var mı?
Temel fraktür tanımları:
Stabil (ya da çıkmaz) fraktür: kırılan kemik uçları hizalı
Çıkmış: Kemik kırılmış kısımları ayrılmış veya hizalı değil
Kapalı fraktür: kemik cildi delmemiş
Açık (ya da karışık) fraktür: cildin kemik tarafından veya kırılma anındaki bir darbeden cildi delmesine neden olabilir. Kemik yarada görülebilir veya görülemeyebilir.
Greenstick: genç, yumuşak kemikte, kemik eğilir ve kırılır
Düz: kırılma kemik üzerinde düzgün bir çizgi şeklindedir Spiral: kırılma kemik etrafında spiralli; döndürme yaralanmasında
Kırıkların iyileşmesi ve kurtulma süreci
Basit kırıklarda genellikle; çocukluk dönemi kırıkları en hızlı şekilde iyileşir ( yaklaşık 3-6 hafta) ve yetişkin üst ekstremite kırıkları( yaklaşık altı hafta) alt ekstremite kırıklarından daha hızlı iyileşir ( yaklaşık 8-12 hafta). Başlangıç kanamaları ve inflamasyon evreleri, yaklaşık 4-6 gün süren, ardından yeni hücreler çoğalmaya başlar. Bu yeni kemik materyalini yeniden şekillendirme ve güçlendirme haftalar ve aylar boyunca gerçekleşir.
Farklı kırık tiplerinin kurtulma süresi hakkında yaklaşık zaman çerçevelerinin anlaşılması yardımcı olmasına rağmen, her hasta farklı olacaktır. Çatışma ve afet ortamlarında hastalar daha yavaş iyileşebilir. Bu, birden fazla yaralanma, geç veya suboptimal kırık yönetimi, hastanın geçmiş hastalık geçmişi (diabetes gibi damarları etkileyen koşullar, iyileşmeyi yavaşlatır veya sınırlar) ve beslenme ve sigara durumundan kaynaklanabilir. Vasküler yaralanmalar ve enfeksiyonlar da kırık iyileşmesini engelleyebilir. Atış yaralanmaları veya patlama mekanizması tarafından neden olan ve kemik yakınında shrapnel bırakan kırıklar, gecikmiş veya iyileşmeyen uniona neden olabilir. Patlama veya ezilme yaralanmaları büyük doku zararlarına neden olur ve (eğer ekstremite korunursa) kan akımının bozulması nedeniyle yavaş bir şekilde iyileşir ve uzun süreli periferik sinir yaralanması (PNI) olasılığı yüksektir.
Özet: Kırıklar iyileşme süreci farklıdır ve çatışma ve afet ortamlarında hastalar daha yavaş iyileşebilir. Bunun nedenleri birden fazla yaralanma, geç yönetim.
Pediatrik fraktürler:
Çocukluk çağında olan hastalarda kemik kırıkları, yetişkinlerdeki kemik kırıklarından farklı şekilde iyileşir. Çocukların bağ dokuları kemiklerinden daha güçlü olduğundan, daha çok zorlamalar veya greenstick (kemik eğilir ama kırılmaz) kırıkları geçirebilirler. Ancak, çocukluk çağındaki kemikler hala büyüdüğünden, büyüme plakasını (epifiz) kesen kırıklar kemik büyümesini etkileyebilir ve deformasyona neden olabilir. Bununla birlikte, çocuklar bazı kırıklarda bile yetişkinlere göre daha hızlı iyileşebilir ve deformitiyi yeniden şekillendirmek için daha iyi fırsatları vardır. Yetişkinler gibi, kötü beslenme, birden fazla yaralanmanın fizyolojik yükü veya sağlık sorunları gibi nedenlerle iyileşme gecikebilir veya zayıflayabilir.
Medikal ve Cerrahi Müdahale
İdeal bir durumda, kırık hastaları, rehabilitasyon profesyoneli tarafından muayene edilmeden önce, medikal veya cerrahi ekibin tarafından kaydedilen rehabilitasyon önlemleri ve kontrendikasyonları hakkında bilgilendirdiği bir durumdadır. Ancak, çatışma ve afetlerde, bu durum gerçekleşmeyebilir ve ameliyat sonrası/medikal notlar sınırlı veya hiç mevcut olmayabilir. Mümkün olduğunca, hastayı görmeden önce medikal ekipten mümkün olan en çok bilgi alın. Herhangi bir şey hakkında emin değilseniz, sorun ve ekip tarafından kontrendike edilen hiçbir şey yapmayın. Aşağıda, en sık karşılaşılan kırık yönetimi stratejilerinin kısa bir açıklaması bulunmaktadır. Cerrahi yönetim sırasında, sinirler veya tendonlar gibi hassas yapılar zarar görebilir veya bu yumuşak dokulara yanlışlıkla iğneler yerleştirilebilir. Ameliyat sonrası hareket veya his kaybı, bu durumun gerçekleştiğinin bir göstergesidir ve hasta cerrahi ekip tarafından gözden geçirilmelidir.
Plaster of Paris (POP) cast:
Sıklıkla POP cast olarak adlandırılan bu, kırıklı kemiklerin iyileşirken immobilize ve korunmasını sağlamak için genellikle ucuz ve kolayca mevcut olan bir yöntemdir. İnsanın uzuvunun şekline göre şekil alabilecek şekilde kalın pamuk bandajların sert bir koruyucu kabuğa dönüşmesi için kıvamlı gipsle kaplıdır. Hasta POP'u ıslatmamalı veya içine hiçbir şey koymamalıdır, hastalar bazen kaşıntıyı hafifletmeye çalıştıkları için. Kaşıntı yaralara neden olabilir ve enfeksiyona sebep olabilir. Sımsıklık kan akışını engellememelidir.
İç Fiksasyon:
Metal plakalar ameliyat yoluyla inserte edilir ve kemiklerin iyileşmesi sırasında kemiklerin yerinde tutulmasına yardımcı olur. Cerrah kemik iyileştikten sonra fiksatörleri çıkarır veya çıkarmayabilir.
İç fiksasyon, enfeksiyon riski, suboptimize işlem koşulları ve uzun dönemli takip zorlukları nedeniyle savaş ve afet durumlarında kontrendikedir. Bu ameliyatlar sadece sabit tesislerde yapılmalıdır, bu nedenle, alan hastanesi/çadır tesisinde daha az karşılaşma ihtimaliniz vardır.
Savaş ve afet durumlarında dikkat etmeniz gereken şeyler:
enfeksiyon, fiksasyon başarısızlığı, tanısız sinir hasarı.
Ekternal Fiksasyon:
Metal iğneler veya K-telleri, dışardan bağlantılı bir çubuk veya çerçeveye bağlanarak cildin içinden geçirilir ve kırık kemikleri iyileşirken düzgün bir pozisyonda tutar. Dış fiksatör kemik iyileştikten sonra kaldırılmalıdır. Birden fazla kırıklı kemik üzerinde veya birden fazla yaralanmış hastalara daha sonra ortopedik ameliyat alana kadar geçici olarak stabilite sağlamak için kullanılabilirler. Eksternal fiksatörler, daha erken ağırlık yükleme imkanı sunabilir, ancak her zaman cerrahi ekiple kontrol edin.
Savaş ve afet durumlarında dikkat etmeniz gereken şeyler: iğne yeri veya yara enfeksiyonu, fiksasyonun yetersiz stabilitesi, tanısız sinir hasarı, tendon veya sinirler üzerinden yanlış yerleştirilmiş iğneler.
Traksiyon (dermal ve iskeletik):
Traksiyon, çatışma ve afet durumlarında kırıklar ve dislokalizasyonların (femur boyun kırıkları, femoral şaft kırıkları, yerinden çıkmış acetabuler kırıklar ve bazı pelvik kırıklar dahil) yönetiminde yaygın olarak kullanılır. Genellikle kırık / dislokalizasyon POP ile tedavi edilemez veya kalıcı tedavinin sağlanmasına kadar geçici bir önlem olarak kullanılır. Yetişkinler için femoral kırıkta kısa süreli bir tedavi olarak dermal traksiyon kullanılabilir veya pediatrik hastalar için kalıcı bir tedavidir. İskeletik traksiyon yetişkinler için kalıcı bir tedavide daha az etkilidir, ancak çocuklar için kalça kırıkları ile etkilidir.
Çatışma ve afet durumlarında dikkat edilmesi gereken şeyler: bası bölgelerinin oluşması, idrar yolu enfeksiyonları, göğüs enfeksiyonları, ayak düşmesi kontraktürleri (ayak equinus pozisyondayken), peroneal sinir felci ve tromboembolik olaylar (örneğin derin venöz tromboz [DVT] veya pulmoner emboli). Bu komplikasyonlar kırıktan kaynaklanan hastanın hareketliliğinin eksikliğinden, kasatrofisinden, zayıflığından ve sertliğinden kaynaklanır. Bu nedenle, yatak egzersizleri ve temel solunum tedavileri bu komplikasyonları minimize etmeye yardım eder.
Muayene ve İzleme
Savaş ve afet ortamında bir kırık hastası için yapılan değerlendirme, standart rehabilitasyon değerlendirmesinin aynı formatını takip etmelidir. Hasta diğer yaralanmaları varsa veya ameliyat sonrası ilaçlar veya ağrı etkisi altında ise, tam bir değerlendirmeyi bir oturumda tamamlamak zordur. Bu durumda, yapabildiğiniz kadarıyla değerlendirme bileşenlerini tamamlamak ve daha fazla bilgi toplamaya devam ettikçe güvenli olarak yapabileceğiniz tedaviyi sınırlamak uygun olacaktır. Sadece yeterli bir şekilde tamamlamaya ve uygulama alanınıza uygun olan değerlendirmeleri yapın. Değerlendirme sonunda, hastanın sorun listesini üretmek, sorun listenize odaklanan bir tedavi planı geliştirmek ve hasta veya aile/bakıcısıyla hedefler belirlemek isteyeceksiniz.
Subjektif Değerlendirmesi
Standart subjektif hasta tarihine ek olarak, hastanın sorun listesinin önceliklendirilmesi ve güvenli ve etkili bir tedavi planı oluşturmak için özellikle önemli olan bilgiler bulunmaktadır. Her bölüm için dikkate alınması gereken önemli kırık spesifik bilgiler aşağıda listelenmiştir:
Mevcut Durum (HPC):
Yaralanmanın ve bugüne kadar yapılan tedavinin zaman çizelgesi
Yaralanma mekanizması; yüksek veya düşük enerjili miydi? Döndürme var mı? Bu cevaplar, ilişkili yumuşak doku yaralanmalarının ölçeğini, ek yaralanmaların ve komplikasyonların riskini gösterir .
Tedavinin sonlu olup olmadığı veya daha fazla cerrahi gerektirecek mi? Operasyon notlarından ortopedik ekibin talimatlarına (örneğin ağırlık taşıma durumu gibi) göre cerrahi sonrası talimatları not edin
Önceki Tıbbi Geçmiş (PMH):
Fraktür iyileşmesini negatif etkileyecek eşlik eden hastalıklar arasında diyabet, herhangi bir vasküler hastalık, steroid uzun süreli kullanımı veya kemik dayanığını etkileyen hastalıklar (osteoporoz gibi) bulunur.
Non-steroidal anti-enflamatuvar ilaçlar, akut fraktür iyileşmesindeki enflamatuvar fazı etkileyebilir.
Sigara ve kötü beslenme iyileşmeyi genel olarak bozacaktır
Zayıf, yaşlı hastalar ve başlangıçta eşlik eden hastalıkları olan diğer hastalar için özel dikkat gerekmektedir, örneğin başlangıçtaki solunum veya kardiyovasküler hastalık, malnütrisyon, zayıf deri veya önceden var olan basınç yaraları, düşme tarihi veya zihinsel bozukluk
GYA
Hastanın bağımsızlığı için günlük aktiviteler; yani hasta tek bir elle yönetebilecek mi? Hasta merdivenler kullanacak mı? Hasta çevresel ve kişisel faktörlere göre bir tekerlekli sandalye kendisi sürüyebilecek mi? Hasta ne üzerinde uyuyacak?
Ağrı
Ağrı, hastanın hareket etmesine ve mobil olmasına (ağırlık taşıma durumuna göre izin verilen) izin verir durumda mı kontrol edildi?
Ağrı kazaya orantılı mı ve beklenen yerde mi?
Ağrı tanımlanmamış bir yaralanmadan mı kaynaklanıyor yoksa ciddi bir komplikasyona işaret edebilir mi?
Objektif Değerlendirme
İlk rol, geçerli veya potansiyel komplikasyonları belirlemek olan rehabilitasyon profesyonelleridir.
Hızlı bir nörovasküler tarama, iyi bir başlangıç noktasıdır. Eğer endişe verici bulgular yoksa, çok hızlı yapılabilir.
5P'yi aklınızda bulundurun:
Pain- beklenmedik ağrı var mı hafif dokunma ve/veya ilgili kasların pasif germe ile?
Paraestezi - açıklanamayan his değişiklikleri var mı? Varsa, kırığın distalindeki perifer sinir alanlarını değerlendirin (sinir yaralanması bölümüne bakın).
Paralysis - açıklanamayan zayıflık var mı? Ekstremite hareketi/kas aktivitesini değerlendirin.
Pallor - ekstremite rengi diğer tarafına eşit mi? Yara etrafında gri ve boğuk veya parlak kırmızı mı? Kapiller refill'i değerlendirin (normal = 2 saniyeden az doldurma).
Perishing cold - sıcaklık diğer ekstremiteye eşit mi? Nabzı değerlendirin.
Kompartman Sendromu:
Kompartman sendromu acil bir tıbbi durumdur. Kaslar içinde baskı artar ve kan akımını azaltarak sinir ve kas hücrelerine beslenme ve oksijen ulaşmasını engeller. Eğer kompartman sendromu hemen tedavi edilmezse, kalıcı kas hasarı, doku ölümü ve enfeksiyona neden olabilir. Eğer kompartman sendromu şüphelenildi ise, tüm sıkı bandajlar ve gipsler çıkarılmalı ve acil bir fasciotomi (kompartman basıncını azaltmak için deri ve fasia kesi) yapılması gerekebilir.
Temel nörovasküler değerlendirme tamamlandıktan ve kırmızı bayrakları ortadan kaldırıldıktan sonra, aşağıdaki değerlendirmeleri yapın (operasyon sonrası veya diğer yönergeleri/sınırlamaları göz önünde bulundurarak):
Hareket aralığı (ROM) - Aktif ROM ve pasif ROM'u değerlendirin, aksi belirtilmedikçe (Örneğin, tendon onarımı sonrasında, hasta kontrol altında olacak ve ağrı izlenebilecek şekilde) aktif ROM ile başlayın. Eğer hasta ağrı nedeniyle tam aktif ROM'a sahip değilse, yumuşak doku yapılarının etkileneceğini dikkate alarak nazik bir şekilde pasif ROM değerlendirilmelidir.
Güç - Etkilenen vücut parçalarının güçlerini Oxford Kas Grading Ölçeği / Manuel Kas kullanarak değerlendirin, isometrik testle başlayarak ve izin verildiğinde yerçekimi karşısında harekete geçin. Akut bir kırıkta dirençli hareketlerden kaçınılmalıdır.
Fonksiyon - Hastanın transferleri nasıl yapabileceğini düşünün, örneğin yatakta, ayakta ve bunun için mobilite yardımcılarına ihtiyacı olup olmayacağını değerlendirin. Hastanın ağırlık taşıma kısıtlamalarına uymaya çalışarak günlük aktivitelerini nasıl yapacağını planlayın.
Dış fiksatör- Tüm pin yerleri enfeksiyon işaretleri için kontrol edin. Tüm tel ve pinlerin sıkı ve güvenli olduğundan emin olun. Her vidalamanın sıkı olduğundan emin olun. Bunu sistematik olarak yapın, yani yukarıdan aşağıya, sola sağa ve her seferinde aynı şekilde temiz ellerle yapın / hastaya yapmasını öğrenin.
Sonuç Ölçütleri- Bu durumda hızlı ve basit uygulanabilir olmalıdır. Taburculuk sürecinin akut aşamasında sıklıkla kullanılan ölçüm yöntemleri manuel kas testi, ROM (eklem hareket aralığı) ve fonksiyonel hedeflerdir.
TEDAVİ
Tüm aşamalarda, rehabilitasyon başlamadan önce omurga önlem talimatlarını dikkate alınız. Hasta omurga bracenin içinde mobilizasyona izin verilirse, brace doğru oturduğundan (aile/bakıcı eğitimi) emin olunuz.
Akut kırık taburculuğunun amacı, fonksiyonu maksimize etmek ve kırık iyileşmesini desteklemek, aynı zamanda fonksiyonu korumaya ve komplikasyonları azaltmaya yöneliktir.
Rehabilitasyon tedavisi, hastanın güvenini kazanmak, temel eğitimi ve tavsiyeleri vermek ve mümkünse tıbbi ekip ve hasta tarafından kabul edilen hareket ve fonksiyon egzersizlerini eklemekle başlamalıdır.
Pelvik Kırıkları :
Pelvik kırıkları stabil veya instabil olabilir ve genellikle görüntüleme teknikleri kullanılarak doğrulanır. Instabil kırıklar, yüksek enerjili travmalar sonucu ortaya çıkan ve karın ve idrar sistemi, kan kaybı gibi komplikasyonlarla birlikte bulunabilir. Tıbbi ekip tarafından uygulanabilecek bir bağlantı ağı varsa, hasta bu ağdan çıkarılmamalıdır. Stabil pelvik kırıkları olan hastalar, diğer yaralanmaları sınırlı ise, yatak istirahatiyle tedavi edilebilir.
Rehabilitasyon, yavaş olsa da, normal bir ilkeye uymaktadır. Bunlar, komplikasyonların önlenmesi, bası noktalarındaki basınç yaralarının önlenmesi, zayıflık ve kas kısalmasının en aza indirilmesi, fonksiyonel görevlerin ve ağırlık taşıma miktarının yavaş yavaş artması ile güç ve ROM'un artırılmasıdır. Yardımcı cihazların (örneğin üst ekstremite yaralanması, çerçeve kullanımı) ve bakıcıların da dahil olması, diğer yaralanmaların etkilerinin azaltılması ve günlük görevlerin, tuvalet gibi, bağımsızlığın maksimize edilmesi için gereklidir.
Öncelik Listesi:
• Tedavi sürecinde öncelik, temel yara ve kırık bakımı standartlarının karşılanmasıdır ve şunları içermelidir:
• Yeterli yara temizliği
• Yumuşak doku kaplama
• Kemik sabitlenmesi (iyileşmeye uygun)
Rehabilitasyon Tedavi Hedefleri
Trauma hastalarının erken aktif mobilizasyonu, hastanın fonksiyonunu ve sonucunu iyileştirmeyi göstermiştir. Tüm rehabilitasyon, tedavi sürecini maksimize etmek için yazılı bilgi ve aile / bakıcı eğitimi içermelidir. Hastaların günlük egzersizlerini ve hareket / oturma zamanlarını kaydetmek için bir günlük kullanması, rehabilitasyon programına uymalarını artırmıştır.
Tedavi planınız aşağıdaki odak noktalar üzerinde olmalıdır:
Erken hasta mobilizasyonu
Eklem hareket aralığının korunması
Güç korunması
Optimal fonksiyona dönüş
ROM'u etkilenmeyen basit kırıklar için ve hastanın güvenli bir şekilde mobil olabilirse, hastaların veya bakıcıların kırık iyileşme döneminde güç ve ROM'u koruyup ağrıyı minimize etmek için temel bilgiler verin.
Kırık iyileştiğinde (genellikle atel veya dış fiksatör kaldırıldığında), hastalar eğer devam eden problemleri varsa, rehabilitasyon hizmetleri aramaları önerilir çünkü bu otomatik olarak sunulmayabilir.
Rehabilitasyon Tedavisi
Her yaralanma farklıdır ve çatışma ve afet durumlarında birçok yaralanmış kompleks hastalar görebilirsiniz. İlk fonksiyonel hareketler ve yataktan kalkmak için gerekli olan eklemler ve kaslar üzerinde odaklanmak en iyisidir. Hastanın yapması gereken en önemli hareket hangisidir, bunu dikkate alın.
Rehabilitasyon tedavisi başlamadan önce ağrının kontrol edilmesi gerekir.Potansiyel komplikasyonlar ve kırmızı bayraklar hakkında dikkatli olun, bunlar hasta harekete başlamadan klinik olarak ortaya çıkmayabilir.
Ödem yönetimi
Acil durum ödemini minimize etmek için Koruma, Dinlenme, Buz, Basınç ve Yükseltme (PRICE) prensipleri iyi bir yoldur, mümkünse elastikli bir bandaj kullanın. Üst ekstremite kırıkları için koltuklar PRICE ve hafif egzersizler ile alternatif olmalıdır. Ödem yönetimi el ve wrist kırıklarında önemlidir. Ödem minimize edilmezse sertleşme, azalan ROM, artan ağrı ve uzun süreli deformite / bozukluk sonucu olabilir. Yüksek pozisyon ve düzenli mobilizasyon (kırık iyileşmesinin bozulmaması) esastır ve hastaya öğretilebilir.
ROM ve direnç egzersizleri
Hastanın gücünü korumak ve artırmak, sertleşmeyi önlemek ve basınç ülseri riskini azaltmak için yaralanmamış ekstremiteler için aktif ROM ve / veya direnç egzersizleri Örneğin, bir hasta bilek kırığı için dirsek altı alçıyla immobilize edilmişse, omuz, dirsek ve parmaklar için egzersizler sağlamalısınız. Genel olarak, hareketsiz bir eklem üzerinde ve altındaki eklemler için aktif veya pasif ROM teşvik edilmelidir. Hasta, izometrikten yerçekimine karşı dirençli egzersizlere geçerek güçlerini aşamalı olarak geliştirmelidir. Ancak akut aşamalarda, ağırlık taşıma kontrendike olabilir ve sadece izometrik egzersizlere izin verilebilir; her zaman tıbbi ekiple onaylayın.
Yatakta Hareket Edebilme
İlk öncelik, hastanın yatakta güvenli bir şekilde tam olarak doğrularak oturabilmesidir. Bu işlemi kolaylaştırmak için, bakıcıların elle yönlendirme tekniklerini öğrenmeleri gerekmektedir. Bu, baskı yaralarının riskini azaltacak, postür hipotansiyonunu ve solunum fonksiyonunu iyileştirecektir, özellikle traction ve yatak istirahatı gerektiren hastalar için. Hasta, mümkün olduğunca, yardım etmeye teşvik edilmelidir. Mevcut araçlar, yatak sonunda bağlanan bir ip gibi, hastanın yardım etmesini ve yatakta hareket edebilme bağımsızlığını teşvik etmek için kullanılabilir.
Ağırlık Aktarma
Ağırlık taşıma durumunu tıbbi ekiple kontrol edin. Akut aşamalarda bu bilgi edinemezseniz, hastanın ağırlık taşımaması gerektiğine dair şüphe varsa daha güvenli bir şey yapmanız gerekir. Bazı ağırlık taşıma izin verilirse, hastanın talimatları anlaması ve uymasına olanak tanıdığınızı dikkate alın. Hasta ağırlık taşımama izni yoksa, hastanın bu konuda anlama ve uyma durumunu kontrol edin. Hasta ve aileye, yardımınız olmadan ya da taburcu edilmeden ağırlık taşımama davranışını sürdürmelerine olanak tanıyan iyi transfer ve el yönlendirme tekniklerini öğretme odaklı olun.
Transferler İçin İlerleme Planı:
1. Sürgülü tahta transferinde oturma denge (mümkünse)
2. Pivot transferi bir hareketlilik yardımı (yürüme çerçevesi veya oluk) kullanarak
3. Ambulasyon (yardımlı veya yardımsız) her uzuvun ağırlığını düzgün taşıyarak
Sürgülü tahtalar, kısa, pürüzsüz ve tekerlekli sandalye ile geçiş yapmaya olanak tanır. Ancak afet veya çatışma durumlarında bulunmayabilir, ancak yerel olarak üretilebilir. Transfer uygulamalarını planlarken, hastanın evdeki durumunu da dikkate alın, özellikle evinde yere transfer etmesi gereken veya yerde yemek yiyen hastalar için.
Yürüme yardımları için yardımlı cihazlar arasında oluk/yürüme çerçeveleri veya dirsek koltuk değnekleri/bastonlar bulunabilir. Eksikliği durumunda, hastanın sağlığını en iyi koruyan cihazı seçin.
Erken rehabilitasyon aşamasında, hastanın güvenli transferi için birkaç kişinin elle yardım etmesi yararlı olabilir, bu yatak istirahati süresini sınırlar ve olası komplikasyonları azaltır. Transfer sırasında yapılacak aşamalı ayakta durma egzersizleri, ağırlık transferi, adım atma, yürüme ve denge (statik ve dinamik) gibi egzersizleri içerir.
Hastanın üst ekstremite ağırlığını taşımaması için bir askı kullanması transfer sırasında yararlı olabilir. (Personel önde ve arkada olacak şekilde yatağın kenarında veya sandalyede)
Kardiyovasküler Fitness ve Güçlendirme
Kardiyovasküler fitness ve güçlendirme, genel olarak bozulmayı önlemek için önemlidir. Bunun yapılması için: otur-kalk egzersizinin set ve/veya tekrar sayısının artırılması, yataktan kalkma süresinin artırılması ve mobilite egzersizlerinin yapılması gerekir. Bu süreçte yavaş gitmek önemlidir, çünkü yorgunluk yapabilir. Bu nedenle, başlamak için daha kısa süreli daha sık yürüyüşler ve kısa süreli kalkmalar önerilir. Ayrıca, yemek/giyinme değişiklikleri için yataktan kalkması teşvik edilmelidir.
Elektroterapi
Metal implantların ve elektrik sınırlılığı gibi pratik zorlukların bulunması durumunda elektroterapi kontrendikedir. Aktif, fonksiyonel rehabilitasyon ve evde kendine yönetme eğitimi odaklı bir yaklaşım tercih edilmelidir. Elektroterapi'nin rehabilitasyon tedavisi olarak bir parçası olabileceği bekleniyorsa, hasta ile birlikte daha aktif bir tedavi yaklaşımına karşı sınırlı faydaların değerlendirilmesi ve ortak bir planın belirlenmesi önerilir.
Multidisipliner Ekip İletişimi
Hastaların yönetimi için iletişim önemlidir. Bu nedenle, rehabilitasyon tedaviniz için aşağıdaki hususları dikkate alın:
Tedavi oturumlarından sonra ortopedik ekip ve yatak ekibine geri bildirim verin
Ağrı ilacı almış olduğu zaman rehabilitasyon oturumlarının zamanlamasını planlayın, yemek sırasında değil!
Rehabilitasyon etkinlikleri için ağrı ilacının yüksek veya düşük olduğunu düşünüyorsanız yatak ekibine geri bildirim verin
Taburculuk planlaması veya devam eden rehabilitasyon
Eksiksiz bir taburcu planı, kırık hastanızın akut rehabilitasyonunun bir parçasını oluşturmayacak olsa da, yine de ilk değerlendirmenizden itibaren planlanması gereken bir şeydir.
Hastanın ileriye ihtiyacı olacak mı?
Yönlendirme veya yardımcı cihazlar?
Çatışmalarda ve afetlerde bunların düzenlenmesi ve elde edilmesi daha uzun sürebilir, bu nedenle önceden plan yapın.
Şunlara olan ihtiyacı göz önünde bulundurun:
Tekerlekli sandalyeler dahil olmak üzere hareket yardımcıları (bulunduğunuz arazide için uygunsa)
Ev egzersiz programları
Aile eğitimi ve desteği
Takip rehabilitasyonu ve ortopedik poliklinik randevuları
Bir hastanın koltuk değneği veya yürüme yardımcısı kullanması gerekiyorsa, öngörülen ağırlık taşıma seviyesinde onlarla güvenli bir şekilde hareket edebildiğinden emin olun. Üst ekstremite yaralanmaları da mevcutsa, yürüme yardımcılarını kullanmadan önce ağırlık taşıma durumunu kontrol ettiğinizden emin olun. Yaralanmalar bilekte veya elde ise, modifiye koltuk değnekleri uygun olabilir. Hastanın koltuk değnekleriyle güvenli bir şekilde ayağa kalkıp oturabilmesini sağlamak önemlidir. Çalışacağınız ortamlarda tüm yardımcı cihazların ve yürüme yardımcılarının yararlı olmadığını unutmayın.
KAYNAKÇA
Charmi L., Peter S., and Zoe C.,Early Rehabilitation In Conflicts and Disasters,AO CBM,WHO,MSF-France,ICRC, January 2020.